Henry McGhie’nin yazdığı, müzelerin, galerilerin, kütüphanelerin ve arşivlerin iklim değişikliği alanında nasıl harekete geçebileceklerini ve İklim Güçlendirme Hareketi'ne nasıl katkı sağlayabileceklerini açıklayan metin, müzelerin ve diğer kültür kurumlarının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile nasıl ilişkilendirilebileceğini ve iklim değişikliği konusunda farkındalık yaratma ve eylemde bulunma potansiyellerini vurguluyor.
Türkçe çeviri Onur Karamercan, editör Eda Kavakdipli.
Türkçe çeviri Onur Karamercan, editör Eda Kavakdipli.
İklim Güçlendirme Hareketi
Henry McGhie – Curating Tomorrow
Çeviri: Onur Karamercan Editör: Eda Kavakdipli
Müzeler, galeriler, kütüphane ve arşivler, her yerde ve herkes için İklim Güçlendirme Hareketi’ne nasıl destek sağlayabilir?
Bu kısa rehber müzeler, galeriler, kütüphaneler ve çalışanları ile onların bağlantıda olduğu kişi, kurum ve iklim değişikliği ve sürdürülebilir gelişim zorluklarıyla ilgili halk eğitimi ve katılımıyla ilgilenen diğer kurum ve gruplara yöneliktir. Bunlar:
• Ulusal, bölgesel ve yerel yönetimleri
• Eğitim ve kültür kurumları
• Müzeler
• Özel Sektör
• Yönetimlerarası kuruluşlar
• Sivil toplum örgütlerin
• Uluslararası kurumlar
• Karar mercilerin
• Bilim insanların
• Medya
• Öğretmenler
• Gençlik
• Kadınlar
• Yerli halklar
Ancak tamamen kapsamlı değildir. Fakat özellikle ismi belirtilen yukarıdaki gruplar, İklim Güçlendirme Hareketi’nin sağlanması konusunda yardımcı olabileceklerinin farkında olunduğunu dikkate almalıdırlar. Bu nedenle -yönetimler ve fon sağlayıcı kuruluşlar dâhil olmak üzere- diğer gruplar da onları desteklemeli ve güçlendirmelidirler.
İklim Güçlendirme Nedir? Ne Anlama Gelir?
İklim güçlendirme aşağıdaki maddeler halinde açıklanabilir.
1. İklim değişikliği, etkileri ve iklim hareketleriyle bu durumun insanları, doğayı ve insanların önemsediği şeyleri nasıl etkilediği hakkında bilgiye sahip olmak.
2. İklim değişikliğinin insanlar ve doğa üzerindeki etkisi hakkında duyarlı olmak ve daha güzel bir gelecek inşa etmek için iklim değişimi konusunda harekete geçecek gerekli motivasyona sahip olmak.
3. İklim değişikliği adına harekete geçmek için pratik becerilere, fırsatlara ve becerilere sahip olmak.
Vizyonu, iklimi güçlendirmeyi her yerde herkes için sağlamaktır. Herkesin bilinçli bir şekilde birbiriyle ve doğayla uyum içinde yaşadığı bir dünya amaçlanır. İnsanların sağlıklarını destekleyecek temiz hava, temiz su ve yararlı besinlerle dolu, kirlilikten uzak, doğanın ve ekosistemlerin korunduğu; insanların doğanın limitleri ölçüsünde işlerde çalıştığı, ekonomik değerlerin doğa ölçülerinde değerlendirildiği, işsizlikten uzak ve yeni iş kollarının oluşturulduğu; barış, adalet ve insan haklarına saygı duyulan bir dünya. Doğa ile uyum içinde, sağlıklı ve üretken / verimli bir yaşam.
Bu dünyayı inşa etmek İklim Güçlendirme Hareketi tarafından desteklenebilir ve müzeler, kültür ve eğitim kurumları bu programı her yerde hayata geçirebilir.
Müzelerin İklim Eylemi İçin Harekete Geçirilmesi
Bu hareketi desteklemek için öneriler beş ana maddede toplanmıştır. Bu öneriler müzelerle beraber kolayca diğer kültür ve eğitim kurumlarına uyarlanabilir.
1. GLAM[1] (Galleries, Libraries, Archives, Museums) Aracılığıyla Azaltma
GLAM sera etkisinin hızlı bir şekilde azaltılması için tüm toplumu desteklemek ve Paris Anlaşması kararları doğrultusunda doğanın sera gazı salımını emme yeteneğini kuvvetlendirmesi amacıyla verilen koruma desteğini arttırmak zorundadır.
2. GLAM’de Azaltma
GLAM Paris Anlaşması kararları doğrultusunda tüm etkinliklerinde kararlı bir şekilde sera gazı salımını azaltmak zorundadır. Bağlantıda oldukları tüm kişi ve kurumların iklim hareketini desteklemelerini sağlayabilirler. Günlük karar ve satın alma uygulamalarıyla doğanın korunmasına yönelik çabalara kaynak bulabilirler.
3. GLAM Aracılığıyla Uyarlama
GLAM güncel ve öngörülen iklim etkileriyle yüzleşmek ve bunlarla baş etme konusunda tüm toplumu ve doğayı desteklemek zorundadır.
4. GLAM Aracılığıyla Uyarlama
GLAM iklim değişiminden nasıl etkileneceklerini anlamak ve uygulamalarını, konumlarını, program ve koleksiyonlarını gelecek için uygun hale getirmek zorundadır.
5. Sürdürülebilir Kalkınma, İklim Adaleti ve Adil Dönüşümün Parçası Olarak İklim Hareketi
GLAM iklim değişimiyle ilgili tüm etkinlikleri -yerel veya küresel- insan ve toplulukları haklarından mahrum bırakmayacak şekilde yürütmeli ve iklim değişikliğiyle mücadelede sürdürülebilir diğer kalkınma sorunlarını da aynı anda ele almalıdır. İklim hareketi herkes için adil ve daha güzel bir gelecek inşa etme konusunda büyük bir fırsattır.
Bu beş ana madde “Müzeler ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri”nde belirtilen yedi temel faaliyete eklemlenebilir. Bu faaliyetler:
1. Müzelerdeki ve müze dışındaki doğal ve kültürel mirası korumak.
2. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ni desteklemek amacıyla öğrenme fırsatları oluşturmak ve bunları desteklemek
3. Kültürel katılımı herkes için mümkün kılmak
4. Sürdürülebilir turizmi desteklemek
5. Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini destekleyen araştırmaları etkinleştirmek
6. Doğrudan İç Liderlik, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ni desteklemek için yönetim ve operasyonlar
7. Doğrudan Dış Liderlik, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine yönelik işbirliği ve ortaklıklar
İklim Güçlendirme Hareketi’nin (İGH) Altı Öğesi:
1. Eğitim
2. Öğrenim
3. Toplum bilinci
4. Toplumun bilgiye erişimi
5. Toplumun katılımı
6. İklim değişimi konusunda uluslararası işbirliği
Müzeler, galeriler, arşiv ve kütüphaneler de bu altı öğeye fazlasıyla yakınlar. İnsanların iklim değişikliğini anlamaları, önemsemeleri ve harekete geçmeleri konularında önemli rol oynayabilirler. Toplum bilinci, özellikle gençlerin farkındalığı, sürdürülebilir yaşam tarzları, sürdürülebilir üretim ve tüketim kalıpları, sera gazı salımının azaltılması esastır. Başarı, toplumun tüm kesimleri arasında geniş bir işbirliğiyle elde edilecektir.
Müzeler, galeriler, arşiv ve kütüphaneler Aarhus Sözleşmesi’nin doğayla ilgili ilk iki maddesi olan toplumun çevreyle ilgili bilgiye erişim hakkı ve çevreyle ilgili konularda karar alma hakkını destekleyip, eğitim ve farkındalık oluşturma vasıtasıyla sözleşmenin üçüncü maddesi olan önceki iki hakkı veya çevre yasasını dikkate almayan kararlara itiraz etme hakkının edinilmesine yardımcı olabilirler. Aynı zamanda insanlara sağlıklı bir çevrede yaşamanın insan hakları olduğunu ve doğanın da haklarının bulunduğunu anlatma konusunda yardımcı olabilirler.
Kültür kurumlarıyla ilgili insan haklarına ilişkin daha fazla bilgi için, bkz: ‘Museums and Human Rights: human rights as a basis for public service (2020)’.
Müzelerde İklim Hareketiyle ilgili insan haklarına ilişkin daha fazla bilgi için bkz. ‘Mobilising Museums for Climate Action’, G, H, I, J başlıkları.
Müzeler ve diğer kültür kurumlarının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleriyle ilgili daha fazla bilgi için bkz:
‘Museums and the Sustainable Development Goals, a how-to guide for museums, galleries, the cultural sector and their partners’.
‘Mainstreaming the Sustainable Development Goals, a results framework for galleries, libraries, archives and museums’.
Glasgow Çalışma Programı’nın Geliştirilmesinde GLAM Perspektifleri
İGH (İklim Güçlendirme Hareketi – Action for Climate Empowerment) için COP26’da yeni bir program geliştirildi, görüşüldü ve kabul edildi. Glasgow Çalışma Programı isimli bu proje 2031 yılına kadar sürecek.
2017’den itibaren yeni Glasgow Çalışma Programı’na müze perspektifleri de dâhil edildi ve en önemlisi, 2020'de 2015-19 yılları arasında müzelerdeki etkinliklerin küresel envanteri kapsam dâhiline alındı.
Yeni planla ilgili taslaklarda müzeler, eğitim ve kültür kurumları -sürdürülebilir kalkınma ile ilgili bir dizi başka kurumun yanı sıra- özellikle belirtildi.
Glasgow Çalışma Programı ayrıca iklim hareketini hızlandırmak ve işbirliğini her yerde teşvik etmek için müzeler, galeriler, arşivler ve kütüphaneler ile, tüm diğer paydaşlar ve sürdürülebilir kalkınma öğeleri de dâhil olmak üzere, ulus-altı aktörlerin kullanabileceği ilkeler ve yönergeler sağlamaktadır.
Güncel bilgiler ve daha fazlası için İGH haber bültenine üye olun.
[1] Global Guidance on Environmental Life Cycle Impact Assessment Indicators: “Çevresel Yaşam Döngüsü Etki Analiz Göstergeleri Küresel Rehberi”
Henry McGhie – Curating Tomorrow
Çeviri: Onur Karamercan Editör: Eda Kavakdipli
Müzeler, galeriler, kütüphane ve arşivler, her yerde ve herkes için İklim Güçlendirme Hareketi’ne nasıl destek sağlayabilir?
Bu kısa rehber müzeler, galeriler, kütüphaneler ve çalışanları ile onların bağlantıda olduğu kişi, kurum ve iklim değişikliği ve sürdürülebilir gelişim zorluklarıyla ilgili halk eğitimi ve katılımıyla ilgilenen diğer kurum ve gruplara yöneliktir. Bunlar:
• Ulusal, bölgesel ve yerel yönetimleri
• Eğitim ve kültür kurumları
• Müzeler
• Özel Sektör
• Yönetimlerarası kuruluşlar
• Sivil toplum örgütlerin
• Uluslararası kurumlar
• Karar mercilerin
• Bilim insanların
• Medya
• Öğretmenler
• Gençlik
• Kadınlar
• Yerli halklar
Ancak tamamen kapsamlı değildir. Fakat özellikle ismi belirtilen yukarıdaki gruplar, İklim Güçlendirme Hareketi’nin sağlanması konusunda yardımcı olabileceklerinin farkında olunduğunu dikkate almalıdırlar. Bu nedenle -yönetimler ve fon sağlayıcı kuruluşlar dâhil olmak üzere- diğer gruplar da onları desteklemeli ve güçlendirmelidirler.
İklim Güçlendirme Nedir? Ne Anlama Gelir?
İklim güçlendirme aşağıdaki maddeler halinde açıklanabilir.
1. İklim değişikliği, etkileri ve iklim hareketleriyle bu durumun insanları, doğayı ve insanların önemsediği şeyleri nasıl etkilediği hakkında bilgiye sahip olmak.
2. İklim değişikliğinin insanlar ve doğa üzerindeki etkisi hakkında duyarlı olmak ve daha güzel bir gelecek inşa etmek için iklim değişimi konusunda harekete geçecek gerekli motivasyona sahip olmak.
3. İklim değişikliği adına harekete geçmek için pratik becerilere, fırsatlara ve becerilere sahip olmak.
Vizyonu, iklimi güçlendirmeyi her yerde herkes için sağlamaktır. Herkesin bilinçli bir şekilde birbiriyle ve doğayla uyum içinde yaşadığı bir dünya amaçlanır. İnsanların sağlıklarını destekleyecek temiz hava, temiz su ve yararlı besinlerle dolu, kirlilikten uzak, doğanın ve ekosistemlerin korunduğu; insanların doğanın limitleri ölçüsünde işlerde çalıştığı, ekonomik değerlerin doğa ölçülerinde değerlendirildiği, işsizlikten uzak ve yeni iş kollarının oluşturulduğu; barış, adalet ve insan haklarına saygı duyulan bir dünya. Doğa ile uyum içinde, sağlıklı ve üretken / verimli bir yaşam.
Bu dünyayı inşa etmek İklim Güçlendirme Hareketi tarafından desteklenebilir ve müzeler, kültür ve eğitim kurumları bu programı her yerde hayata geçirebilir.
Müzelerin İklim Eylemi İçin Harekete Geçirilmesi
Bu hareketi desteklemek için öneriler beş ana maddede toplanmıştır. Bu öneriler müzelerle beraber kolayca diğer kültür ve eğitim kurumlarına uyarlanabilir.
1. GLAM[1] (Galleries, Libraries, Archives, Museums) Aracılığıyla Azaltma
GLAM sera etkisinin hızlı bir şekilde azaltılması için tüm toplumu desteklemek ve Paris Anlaşması kararları doğrultusunda doğanın sera gazı salımını emme yeteneğini kuvvetlendirmesi amacıyla verilen koruma desteğini arttırmak zorundadır.
2. GLAM’de Azaltma
GLAM Paris Anlaşması kararları doğrultusunda tüm etkinliklerinde kararlı bir şekilde sera gazı salımını azaltmak zorundadır. Bağlantıda oldukları tüm kişi ve kurumların iklim hareketini desteklemelerini sağlayabilirler. Günlük karar ve satın alma uygulamalarıyla doğanın korunmasına yönelik çabalara kaynak bulabilirler.
3. GLAM Aracılığıyla Uyarlama
GLAM güncel ve öngörülen iklim etkileriyle yüzleşmek ve bunlarla baş etme konusunda tüm toplumu ve doğayı desteklemek zorundadır.
4. GLAM Aracılığıyla Uyarlama
GLAM iklim değişiminden nasıl etkileneceklerini anlamak ve uygulamalarını, konumlarını, program ve koleksiyonlarını gelecek için uygun hale getirmek zorundadır.
5. Sürdürülebilir Kalkınma, İklim Adaleti ve Adil Dönüşümün Parçası Olarak İklim Hareketi
GLAM iklim değişimiyle ilgili tüm etkinlikleri -yerel veya küresel- insan ve toplulukları haklarından mahrum bırakmayacak şekilde yürütmeli ve iklim değişikliğiyle mücadelede sürdürülebilir diğer kalkınma sorunlarını da aynı anda ele almalıdır. İklim hareketi herkes için adil ve daha güzel bir gelecek inşa etme konusunda büyük bir fırsattır.
Bu beş ana madde “Müzeler ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri”nde belirtilen yedi temel faaliyete eklemlenebilir. Bu faaliyetler:
1. Müzelerdeki ve müze dışındaki doğal ve kültürel mirası korumak.
2. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ni desteklemek amacıyla öğrenme fırsatları oluşturmak ve bunları desteklemek
3. Kültürel katılımı herkes için mümkün kılmak
4. Sürdürülebilir turizmi desteklemek
5. Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini destekleyen araştırmaları etkinleştirmek
6. Doğrudan İç Liderlik, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ni desteklemek için yönetim ve operasyonlar
7. Doğrudan Dış Liderlik, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine yönelik işbirliği ve ortaklıklar
İklim Güçlendirme Hareketi’nin (İGH) Altı Öğesi:
1. Eğitim
2. Öğrenim
3. Toplum bilinci
4. Toplumun bilgiye erişimi
5. Toplumun katılımı
6. İklim değişimi konusunda uluslararası işbirliği
Müzeler, galeriler, arşiv ve kütüphaneler de bu altı öğeye fazlasıyla yakınlar. İnsanların iklim değişikliğini anlamaları, önemsemeleri ve harekete geçmeleri konularında önemli rol oynayabilirler. Toplum bilinci, özellikle gençlerin farkındalığı, sürdürülebilir yaşam tarzları, sürdürülebilir üretim ve tüketim kalıpları, sera gazı salımının azaltılması esastır. Başarı, toplumun tüm kesimleri arasında geniş bir işbirliğiyle elde edilecektir.
Müzeler, galeriler, arşiv ve kütüphaneler Aarhus Sözleşmesi’nin doğayla ilgili ilk iki maddesi olan toplumun çevreyle ilgili bilgiye erişim hakkı ve çevreyle ilgili konularda karar alma hakkını destekleyip, eğitim ve farkındalık oluşturma vasıtasıyla sözleşmenin üçüncü maddesi olan önceki iki hakkı veya çevre yasasını dikkate almayan kararlara itiraz etme hakkının edinilmesine yardımcı olabilirler. Aynı zamanda insanlara sağlıklı bir çevrede yaşamanın insan hakları olduğunu ve doğanın da haklarının bulunduğunu anlatma konusunda yardımcı olabilirler.
Kültür kurumlarıyla ilgili insan haklarına ilişkin daha fazla bilgi için, bkz: ‘Museums and Human Rights: human rights as a basis for public service (2020)’.
Müzelerde İklim Hareketiyle ilgili insan haklarına ilişkin daha fazla bilgi için bkz. ‘Mobilising Museums for Climate Action’, G, H, I, J başlıkları.
Müzeler ve diğer kültür kurumlarının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleriyle ilgili daha fazla bilgi için bkz:
‘Museums and the Sustainable Development Goals, a how-to guide for museums, galleries, the cultural sector and their partners’.
‘Mainstreaming the Sustainable Development Goals, a results framework for galleries, libraries, archives and museums’.
Glasgow Çalışma Programı’nın Geliştirilmesinde GLAM Perspektifleri
İGH (İklim Güçlendirme Hareketi – Action for Climate Empowerment) için COP26’da yeni bir program geliştirildi, görüşüldü ve kabul edildi. Glasgow Çalışma Programı isimli bu proje 2031 yılına kadar sürecek.
2017’den itibaren yeni Glasgow Çalışma Programı’na müze perspektifleri de dâhil edildi ve en önemlisi, 2020'de 2015-19 yılları arasında müzelerdeki etkinliklerin küresel envanteri kapsam dâhiline alındı.
Yeni planla ilgili taslaklarda müzeler, eğitim ve kültür kurumları -sürdürülebilir kalkınma ile ilgili bir dizi başka kurumun yanı sıra- özellikle belirtildi.
Glasgow Çalışma Programı ayrıca iklim hareketini hızlandırmak ve işbirliğini her yerde teşvik etmek için müzeler, galeriler, arşivler ve kütüphaneler ile, tüm diğer paydaşlar ve sürdürülebilir kalkınma öğeleri de dâhil olmak üzere, ulus-altı aktörlerin kullanabileceği ilkeler ve yönergeler sağlamaktadır.
Güncel bilgiler ve daha fazlası için İGH haber bültenine üye olun.
[1] Global Guidance on Environmental Life Cycle Impact Assessment Indicators: “Çevresel Yaşam Döngüsü Etki Analiz Göstergeleri Küresel Rehberi”